राजापूर तालुक्यातील काळसावली गावातील चव्हाणवाडी हे ठिकाण केवळ निसर्गरम्य नाही, तर धार्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरेचेही पावन केंद्र आहे. सन १९४७ मध्ये बांधले गेलेले पंचक्रोशीतील पहिले विठ्ठल मंदिर आजही ग्रामस्थांच्या श्रद्धा, भक्ती आणि अभिमानाचे प्रतीक बनले आहे. या मंदिरातील श्री विठ्ठल-रखुमाई यांच्या मूर्ती एकाच दगडातून कोरलेल्या असून त्यांची कलात्मक रचना, भावमुद्रा आणि शांतता अनुभवणारा तेज प्रत्येक भाविकाच्या मनाला स्पर्शून जाते. दर्शन घेताना भाविकांना जणू स्वतः ‘पांडुरंग’च भेटल्याचा अनुभव मिळतो.

उत्सवातील भक्तिभाव आणि परंपरेचा संगम

सकाळी नित्यपूजेनंतर दुपारी बारा वाजता पालखी सोहळा सुरू होतो. श्री विठ्ठल-रखुमाई यांच्या प्रतिकृती मूर्ती पालखीत ठेवून दिंडी ‘चंद्रभगे’च्या स्नानासाठी प्रस्थान करते. पालखी निघताना वाडीतील महिला रुख्मिणी मातेची ओटी खाननारळांनी भरतात, तर भक्तगण “विठ्ठल विठ्ठल जय हरी विठ्ठल”च्या गजरात गावभर दिंडीचे स्वागत करतात. सायंकाळी पंचक्रोशीतील कळसवली, वडवली, चुनाकोळवण, इंदवटी आणि शिवणे या गावांतील भक्त एकत्र येऊन मंदिराभोवती पाच पारंपरिक रिंगण घेतात. त्यानंतर रात्री उशिरापर्यंत पारंपरिक भजन आणि कीर्तन सेवा सुरू राहते. बुवांच्या मंगल वाणीतून विठ्ठल भक्तीचा महिमा जागवला जातो आणि पहाटेपर्यंत “नामस्मरणाचा” अखंड गजर घुमत राहतो.

दरवर्षीचा कार्तिकी उत्सव हा चव्हाणवाडीतील सर्वात मोठा धार्मिक सोहळा ठरतो. या काळात गावातच नव्हे, तर आसपासच्या पंचक्रोशीतील आणि दूरदूरवरूनही वारकरी व ग्रामस्थ मोठ्या संख्येने उपस्थित राहतात. कामानिमित्त कितीही दूर गेलेले ग्रामस्थ असले तरी या काळात ते गावात परत येऊन देवदर्शन घेतात आणि उत्सवाच्या आयोजनात सहभागी होतात — ही परंपरा आजही कायम आहे.

उत्सवात नामस्मरण, कीर्तन, भजन, दिंडी, रिंगण आणि सामुदायिक महाप्रसाद या उपक्रमांमुळे गावात अखंड भक्तीमय वातावरण निर्माण होते. ग्रामस्थ, वारकरी मंडळे, आणि तरुण पिढी सर्वजण मिळून हा उत्सव भक्तिभावाने साजरा करतात.

चव्हाणवाडीतील हे विठ्ठल मंदिर केवळ धार्मिक श्रद्धेचे केंद्र नाही, तर समाजातील एकता, संस्कृती आणि सामाजिक सौहार्दाचे प्रतीक आहे. गावातील तरुण वर्ग आजही उत्साहाने या परंपरेत सहभागी होऊन पुढील पिढीकडे भक्तीचा दीप हस्तांतरित करत आहे.

“भक्ती, एकता आणि विठ्ठलनामाचा जयघोष — हीच चव्हाणवाडी, काळसावलीची ओळख आजही तितकीच तेजस्वी आहे.”  अशा भावना उपस्थित भक्ताकडून व्यक्त करण्यात आल्या.

राजापूर तालुक्यातील काळसावली गावातील चव्हाणवाडी हे ठिकाण केवळ निसर्गरम्य नाही, तर धार्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरेचेही पावन केंद्र आहे. सन १९४७ मध्ये बांधले गेलेले पंचक्रोशीतील पहिले विठ्ठल मंदिर आजही ग्रामस्थांच्या श्रद्धा, भक्ती आणि अभिमानाचे प्रतीक बनले आहे. या मंदिरातील श्री विठ्ठल-रखुमाई यांच्या मूर्ती एकाच दगडातून कोरलेल्या असून त्यांची कलात्मक रचना, भावमुद्रा आणि शांतता अनुभवणारा तेज प्रत्येक भाविकाच्या मनाला स्पर्शून जाते. दर्शन घेताना भाविकांना जणू स्वतः ‘पांडुरंग’च भेटल्याचा अनुभव मिळतो.

उत्सवातील भक्तिभाव आणि परंपरेचा संगम

सकाळी नित्यपूजेनंतर दुपारी बारा वाजता पालखी सोहळा सुरू होतो. श्री विठ्ठल-रखुमाई यांच्या प्रतिकृती मूर्ती पालखीत ठेवून दिंडी ‘चंद्रभगे’च्या स्नानासाठी प्रस्थान करते. पालखी निघताना वाडीतील महिला रुख्मिणी मातेची ओटी खाननारळांनी भरतात, तर भक्तगण “विठ्ठल विठ्ठल जय हरी विठ्ठल”च्या गजरात गावभर दिंडीचे स्वागत करतात. सायंकाळी पंचक्रोशीतील कळसवली, वडवली, चुनाकोळवण, इंदवटी आणि शिवणे या गावांतील भक्त एकत्र येऊन मंदिराभोवती पाच पारंपरिक रिंगण घेतात. त्यानंतर रात्री उशिरापर्यंत पारंपरिक भजन आणि कीर्तन सेवा सुरू राहते. बुवांच्या मंगल वाणीतून विठ्ठल भक्तीचा महिमा जागवला जातो आणि पहाटेपर्यंत “नामस्मरणाचा” अखंड गजर घुमत राहतो.

दरवर्षीचा कार्तिकी उत्सव हा चव्हाणवाडीतील सर्वात मोठा धार्मिक सोहळा ठरतो. या काळात गावातच नव्हे, तर आसपासच्या पंचक्रोशीतील आणि दूरदूरवरूनही वारकरी व ग्रामस्थ मोठ्या संख्येने उपस्थित राहतात. कामानिमित्त कितीही दूर गेलेले ग्रामस्थ असले तरी या काळात ते गावात परत येऊन देवदर्शन घेतात आणि उत्सवाच्या आयोजनात सहभागी होतात — ही परंपरा आजही कायम आहे.

उत्सवात नामस्मरण, कीर्तन, भजन, दिंडी, रिंगण आणि सामुदायिक महाप्रसाद या उपक्रमांमुळे गावात अखंड भक्तीमय वातावरण निर्माण होते. ग्रामस्थ, वारकरी मंडळे, आणि तरुण पिढी सर्वजण मिळून हा उत्सव भक्तिभावाने साजरा करतात.

चव्हाणवाडीतील हे विठ्ठल मंदिर केवळ धार्मिक श्रद्धेचे केंद्र नाही, तर समाजातील एकता, संस्कृती आणि सामाजिक सौहार्दाचे प्रतीक आहे. गावातील तरुण वर्ग आजही उत्साहाने या परंपरेत सहभागी होऊन पुढील पिढीकडे भक्तीचा दीप हस्तांतरित करत आहे.

“भक्ती, एकता आणि विठ्ठलनामाचा जयघोष — हीच चव्हाणवाडी, काळसावलीची ओळख आजही तितकीच तेजस्वी आहे.”  अशा भावना उपस्थित भक्ताकडून व्यक्त करण्यात आल्या.